ناهید فلاحیان در گفت‌وگو با ایسنا، درباره حذف سه عنوان درسی تاریخ، جغرافیا و تعلیمات اجتماعی و تلفیق و جایگزینی محتوای این سه کتاب در قالب "مطالعات اجتماعی"، گفت: برنامه درسی تعلیمات اجتماعی سال‌ها بود که هیچ گونه تغییر اساسی نداشته و حدود 10 سالی است که برای محتوای این درس تلاش می‌شود.
وی افزود: پس از آنکه برنامه درس ملی مطرح شد، مقرر شد تغییراتی در این حوزه صورت بگیرد و با توجه به رویکرد و اهدافی که در این درس و برنامه دانش‌آموزان تدوین شده، سه کتاب تاریخ، جغرافیا و تعلیمات اجتماعی و مدنی در پایه‌های سوم ابتدایی تا اول متوسطه اول مورد بازنگری قرار گرفت که امسال این درس جدید در پایه سوم ابتدایی و اول متوسطه ارائه می‌شود و از سال‌های آینده در پایه‌های چهارم و پنجم نیز این تغییرات لحاظ خواهد شد.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: بر همین اساس نقشه راه متفاوتی برای درس مطالعات اجتماعی در پایه ابتدایی تا پایان متوسطه اول تدوین شد.
فلاحیان با اشاره به اهم این تغییر و تحولات، گفت: در گذشته رویکرد دانش محور و تاکید بر دانسته‌ها و اطلاعات دانش‌آموزان در این حوزه مد نظر بود، در حالی که در برنامه جدید تلاش می‌شود تا رویکرد تربیتی و اجتماعی بر آن حاکم باشد و همان‌گونه که در برنامه درس ملی بر رویکرد فطرت‌گرایی و توحید تاکید شده، در این برنامه درسی تلاش شده تا ابعاد مختلف تربیت دانش‌آموزان به طور متوازن پرورش یابد.
وی گفت: در تغییرات جدید، محتوا در چهار عرصه رابطه انسان با خدا، با خود، خلق و عالم خلقت و همچنین پنج عنصر تعقل، ایمان، علم، عمل و اخلاق تدوین شده و بحث اخلاق درون‌سازی ارزش‌ها و نگرش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: آنچه که به غلط در گذشته رایج شده بود، این بود که دانش‌آموزان مجموعه‌ای از اطلاعات تاریخی و جغرافیایی را باید به خاطر می‌سپردند، اما نمی‌توانستند در زندگی خود از آن بهره بگیرند و در اخلاق تربیتی آنها نیز موثر نبود.
فلاحیان گفت: در برنامه جدید تلاش کردیم تا با تحول در این رویکرد چند محور اصلی مد نظر باشد. از جمله توجه به تقویت عزت و هویت ایرانی اسلامی، توجه به بهداشت روانی و اخلاقی دانش‌آموزان جهت جلوگیری از کج‌روی‌های اجتماعی و مقابله با ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی، پیوند درس و زندگی و توجه به مهارت‌های زندگی، شناخت حقوق مسئولیت‌های فردی و اجتماعی، شناخت استعدادها و توانمندی‌های کشور از مهم‌ترین اهداف محتوای جدید در مطالعات اجتماعی است.
وی با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان باید روحیه خودباوری، سازندگی و پیشرفت خود، جامعه و کشور را در خود تقویت کنند، عنوان کرد: در برنامه جدید تلاش شده محتوا بر مدار این محور نوشته شود و اطلاعاتی که کتاب درسی به دانش آموزان می‌دهد، منبعی باشد برای کاوشگری و مهارت‌های زندگی.
فلاحیان گفت: کتاب مطالعات اجتماعی جدید تلاش می‌کند تا دانش‌آموزان را از محور حفظ صرف مطالب به سمت کاوشگری هدایت کند تا آنها بتوانند از طریق مهارت‌های کاوشگری، موضوعات محیطی اجتماعی را آموخته و بتوانند به جای حفظ حجم گسترده‌ای از موضوع تاریخ و جغرافیا، درک عمق این موضوعات را داشته باشند.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: در برنامه جدید به دنبال آموختن همه جغرافیا و سلسله‌های تاریخی نیستیم، بلکه فرازهایی از تاریخ یا موضوعاتی از جغرافیا انتخاب می‌شود و دانش‌آموزان باید به صورت عمیق با آن موضوع درگیر شوند.
وی تصریح کرد: تلفیق بودن برنامه در سند درس ملی در بیانیه این سند آمده و این برنامه تا پایان دوره متوسطه اول به صورت تلفیقی خواهد بود. به عبارت دیگر چندین کتاب جغرافیا، تاریخ، علوم اجتماعی و مدنی تلفیق و تحت عنوان درس "مطالعات اجتماعی" به دانش‌آموزان ارائه می‌شود.
فلاحیان اظهار کرد: میزان تلفیق محتوای سه کتاب حذف شده در دوره ابتدایی بیشتر و در دوره متوسطه اول کمتر است.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه از دل برنامه جدید، سه کتاب تولید شده است گفت: مطالعات اجتماعی از مهر امسال در پایه‌های سوم و ششم ابتدایی و پایه هفتم جدید تدریس خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه در پایه ابتدایی موضوعات کاملا تلفیقی است و بیشتر بر موضوع خانه و مدرسه تاکید شده است، گفت: برای اینکه دانش‌آموزان با محیط خارج که در آن زندگی می‌کنند، شناخت و تعامل بهتری داشته باشند، برنامه‌های تلفیقی در این پایه بیشتر است، اما در پایه هفتم ضمن آنکه از تحول تلفیقی استفاده شده، دانش‌آموزان و دبیران از حجم محفوظات سه کتاب مجزا و آموزش آن در زمان محدود 45 دقیقه به یک کتاب با محتوای جدید دست پیدا کرده‌اند.
فلاحیان خاطر نشان کرد: در مطالعات اجتماعی به جای اینکه دانش‌آموزان را به سرعت از وقایع اطلاعات زیاد عبور دهیم و معلمان مجبور باشند آزمون‌های متعددی را برگزار کنند، یک کتاب تحت عنوان "مطالعات اجتماعی" در 12 فصل ارائه می‌شود و یک نمره در کارنامه دانش‌آموز درج خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه در کتاب جدید، جغرافیا و تاریخ تضعیف نشده، بلکه به روزتر شده است، اظهار کرد: بخشی از تاریخ این کتاب که عمدتا تاریخ ایران و باستان است، به جای تاکید بر سلسله‌ها و تاریخ سیاسی، به اوضاع اجتماعی و اقتصادی مردم در گذشته پرداخته است و با موضوعات جذاب، انواع ورزش‌ها، جشن‌ها و داد و ستد آن زمان را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: در جغرافیا نیز استفاده از نقشه و نقشه‌خوانی پررنگ‌تر شده و موضوعات جغرافیایی روز از جمله حفاظت از منابع و محیط زیست به عنوان یک مسئله مهم ملی و جهانی در محتوای درس ارائه شده است.
فلاحیان گفت: در بخش مدنی یا تعلیمات اجتماعی نیز مباحثی همانند حقوق، مسئولیت‌ها، قوانین و مقررات و مباحث مالی و اقتصادی که در برنامه‌های گذشته مغفول مانده بود، مورد توجه قرار گرفته است.
